AİHM Başvurusunun bir avukat aracılığıyla yapılması zorunlu mudur?

Her avukat AİHM'e başvuru yapabilir mi ? AİHM avukatı diye bir kavram var mıdır ?

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvurular için bir avukat yardımından yararlanma zorunluluğunun olup olmadığı AİHM başvurusu konusunda en sık karşılaşılan sorulardan birisidir.

15 yıldan daha fazla AİHM tecrübesi olan bir hukukçu olarak bu konudaki AİHM başvuru kurallarını ve kişisel görüşümü aşağıda dikkatinize sunuyorum.

1. Kural: AİHM'e yapılacak ilk başvuruda avukat ile temsil zorunluluğu yoktur. Ancak bir avukat yardımı almanız menfaatinizedir.

2. Kural: Başvuru Hükümete tebliğ edildikten sonra kural olarak avukat ile temsil zorunludur.

Şimdi bu iki kuralı biraz açalım.

1. AİHM'e ilk başvuru için herkes kendi dolduracağı bir başvuru formu ile başvuru yapabilir. Bir başvuru formunun nasıl doldurulacağına dair AİHM internet sitesini incelemeniz gerekir. Eğer internet ortamında bir araştırma yaparsanız bu konuda bazı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Ancak şunu unutmamak gerekir: Bu bilgilerin çoğu eksik ve eskidir. Hatta kendisini AİHM konusunda uzman olarak niteleyen bazı kimseler YouTube yayınlarında yanlış ve eksik bilgi vermektedir.

AİHM başvuru formunda doldurulması gerekli 74 alan bulunmaktadır. Bu alanlardan başvurunuzla ilgili olanları mutlaka doldurmanız gerekmektedir. Ancak sadece başvuru formunu doldurmak yeterli değildir.

Ayrıca başvuru formuna başvuru ile ilgili bütün belgeleri eklemek de zorunludur (fotokopilerini). Örneğin, bir AYM red kararını (ve gerektiğinde tebligat belgesini) başvurunuza eklemeniz mutlak bir zorunluluktur. Zira iç hukukta nihai karar muhtemelen bu karardır (istisnalar hariç). Ancak ve kural olarak, eğer bu karara ilişkin AYM başvuru formunuzun bir örneğini de o başvuruya eklemezseniz usulüne uygun bir başvuru yapmış sayılmazsınız.

Sadece eksiksiz olarak doldurulmuş AİHM başvuru formu (şimdilik) 6 ay olan başvuru süresini keser. AİHM'in bu konularda başvuru formunda yaptığı uyarılar ile ilgili görsele başlıktan ulaşabilirsiniz (form örneği bu yazı tarihinde AİHM internet sitedinden indirilmiştir).

Sadece bu başvuru formunu doldurmak bile ciddi uzmanlık gerektirmektedir.

AİHM'e yapılan başvurulardan yaklaşık yarısı sadece ve sadece başvuru formundaki eksiklikler sebebiyle reddedilmektedir.

O kadar ki, AİHM kaynaklarına göre, Türkiyeden yapılan ve avukat aracılığıyla gönderilen başvuruların yaklaşık yarısı da yine başvuru formundaki eksiklikler sebebiyle reddedilmektedir.

Birçok Avrupa ülkesinin aksine, ülkemizde AİHM avukatı, AYM avukatı veya Yargıtay avukatı gibi ünvanlar maalesef bulunmamaktadır. Oysa sadece AİHM başvuru formunu doldurmak bir çok ciddi uzmanlık gerektirmektedir.

Bu sitede de duyurusu yapılan danışmanlık hizmetlerinde sadece başvuru formunun doldurulmasının anlatılması yaklaşık 5 saatlik bir eğitimi gerektirmektedir.

Örneğin, ülkemizde dava dilekçeleri noter vekaletnamesi eklenerek mahkemelere sunulmaktadır. Eğer AİHM için de bu yöntem kullanılır ve AİHM başvuru formunda yer alan ilgili alanlar doldurulmazsa o başvuru formu reddedilmektedir. Elbette çok olağanüstü istisnalar mevcuttur.

Görüldüğü üzere her alanda olduğu gibi AİHM başvuru formunun doldurulması ve AİHM usullerinin takibi de uzmanlık gerektirmektedir.

2. Kural bir başvurunun Hükümete görüş alınmak üzere tebliğinden sonra mutlaka bir avukat yadımından yararlanma zorunluluğu olmasıdır. Ancak bu kuralın da bazı istisnaları vardır.

AİHM bu aşamadan sonra yazışmaları İngilizce veya Fransızca olarak sürdürmektedir. Temsilci olarak kendinize seçeceğiniz vekilinizin bu iki dilden birisini bilmesi faydalı olacaktır.

Bu konu ile ilgil daha sonra geniş açıklama yapmaya çalışacağız.