Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yakın tarihli bir Büyük Daire kararında davacının iç hukuktaki yükümlüklerini yerine getirmemesi sebebiyle kabul edilemezlik kararı verdi.
1 Haziran 2023 tarihli Büyük Daire Kararına konu olay şu şekilde gerçekleşmiştir:
Davacı şirketin mallarına el konulmuştur. Dava devam ederken idare söz konusu malların korunmasında ihmal göstermiştir. Ayrıca söz konusu mallar hakkındaki el koyma kararı da uzun süre kaldırılmamıştır.
AİHM, davacının mallarını korumada ihmal gösteren idareye gerekli başvuruları yapmadığı ve uzun süren el koyma kararının kaldırılması için gerekli girişimleri iç hukukta yapmadığı gerekçesiyle mülkiyet hakkı bakımından kabul edilemezlik kararı vermiştir.
Türk hukukunda artık Anayasa Mahkemesi de deverede olduğundan, temel hak ve özgürlükler ile ilgili ihlal iddiaları ilk derece mahkemeleri önünde zamanında ve usulüne uygun olarak dile getirilmelidir. Aksi durum bahsi geçen AİHM kararında olduğu gibi kabul edilemezlik kararı verilmesine sebep olacaktır.
İç hukuk Yollarının (veya olağan kanun yollarının) tüketilmesinin iki yönü vardır:
Maddi anlamda iç hukuk yollarının tüketilmesi.
Şekli anlamda iç hukuk yollarının tüketilmesi.
Söz konusu bu iki usul kuralının açıklanmasını başka bir yazıya bırakıyorum.
Ancak, bu ve benzeri konularda daha geniş bilgi almak isteyenler, Anayasa Mahkemesi bireysel başvurularında da yararlanılabilecek "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Başvuru Usulü El Kitabı"ma bakabilirler. Kitaba buradan ulaşabilirsiniz.
Yazının konusu AİHM kararının Türkçe çevirisine buradan ulaşabilirsiniz.
FU QUAN, s.r.o. c. République tchèque [GC], no24827/14, 1er juin 2023